Mandolinebouwer Anton Wiegers

  
 
ANTON WIEGERS werkt vanuit zijn klankvoorstelling, 'Wat ik maak, is eigenlijk maar de helft'

De rubriek Maatwerk laat specialisten aan het woord over de bouw of restauratie van instrumenten of over specifieke onderdelen van instrumenten. Deze keer Anton Wiegers, al 30 jaar bouwer van gitaren, luiten en mandolines, over de onbelichte kanten van de mandoline.

Is de mandoline nog wel van deze tijd?
'Ja, juist in deze tijd zie je dat veel gebruik wordt gemaakt van de mandoline, het instrument wordt opnieuw ontdekt. In heel veel moderne composities wordt de mandoline weer gebruikt.'

Wat maakt het bouwen van mandolines zo mooi?
'Het spannende, het creatieve proces. Het idee dat je vanuit het stuk hout dat je in je handen hebt, iets gaat maken dat op een zeker moment klank voortbrengt. Maar dat omgaan met hout is slechts een middel. Het doel van een instrumentbouwer is muziek maken. Wat ik maak is eigenlijk maar de helft, pas in de handen van de speler wordt het iets.'

Hoe begint het bouwen van een mandoline?
'Je gaat allereerst de goede houtsoort uitkiezen. Een instrumentenbouwer is eigenlijk ook een houtverzamelaar. Als ik 85 mag worden, heb ik nog genoeg hout. De materiaalkeus is van groot belang. Je gaat namelijk vanuit het materiaal een klankvoorstelling maken. Elke mandoline heeft toch een eigen karakter, zelfs als de bladen uit dezelfde boom komen.'

Is het hout van een omgehakte boom meteen geschikt?
'Je kunt pas wat met hout doen als het helemaal droog is, en hout droogt langzaam; maar een centimeter dikte per jaar. In de praktijk laten we het langer liggen, want in hout zitten ook allerlei chemicaliën en zouten. Na verloop van tijd gaan die stoffen chemische reacties met elkaar aan waardoor hout op den duur van structuur verandert. Hout dat leeft, waar spanning in zit, blijft werken. Een mandoline moet dan ook de tijd krijgen om te groeien.'

Het klankgat van de mandoline springt meteen in het oog.
'Om het klankgat zit een sierrand; die maakt dat het zo opvalt. De sierrand is een plakje van heel veel verticale houten staafjes van verschillende houtsoorten die samen een cirkelvormig patroon vormen. In de praktijk is het zo dat de sierrand voor een buitenstaander het mooiste is. Maar het gaat niet om het hout, het gaat om het resultaat. Klankgericht denken is essentieel. Je moet een klankvoorstelling hebben, en die moet bij het schaven en lakken steeds door je handen gaan. Die klankvoorstelling begint al zodra je door een houtverzameling loopt. Elke mandoline is opnieuw een avontuur.'

Hoeveel mandolines heeft u nu op uw naam staan?
'Bij elkaar heb ik ongeveer 900 instrumenten gebouwd, en daar zitten zeker 100 mandolines bij. Ik ben nu 60 jaar en voor ik doodga wil ik 1000 instrumenten hebben afgemaakt. Je kunt nu wel zeggen dat heel tokkelend Nederland een instrument van mij heeft. Het geeft een meerwaarde voor mijzelf als ik, tijdens een uitvoering van een orkest waarin een aantal van mijn mandolines zitten, kan denken: "ja, zó had ik 't bedoeld". Dan hoor je dat het je eigen klank begint te worden. Zo dirigeer je eigenlijk op afstand en kun je als instrumentenbouwer je invloed uitoefenen, zeker als je veel instrumenten in orkesten hebt verzameld.'